Veb sayt bek-endi nima

Backend veb-saytning (veb-ilovaning) foydalanuvchilar so'rovlarini qayta ishlovchi va ilovaning funksionalligini ta'minlash uchun ma'lumotlar bazasi va boshqa tizimlar bilan o'zaro aloqada bo'lgan qismidir. Bu ko'pincha dasturning "server" qismi deb ataladi, chunki u serverda ishlaydi va mijoz bilan internet orqali o'zaro ishlaydi.

Backend veb-ilovaning dasturiy qismi bo'lib, odatda quyidagi komponentlarni o'z ichiga oladi:

Server dasturiy ta'minoti backendning asosiy komponentidir. U mijozlar so'rovlarini qayta ishlaydi va javoblarni qaytaradi. Server dasturlari turli dasturlash tillarida yozilishi mumkin.

Server dasturlarini yozish uchun eng mashhur dasturlash tillariga PHP, Java, Python, Ruby, Node.js, Go va Rust kiradi.

Bundan tashqari, turli xil freymvorklar va kutubxonalar server dasturlarini yozish uchun ishlatilishi mumkin, bu esa dasturlashni osonlashtiradi. 

Masalan, PHP uchun Laravel freymvorki ishlatiladi, Node.js uchun esa Express.js va Koa.js.

Malumotlar bazasi:

Ma'lumotlar bazasi ilovaning ma'lumotlar omboridir. Ma'lumotlar bazasi har xil turdagi bo'lishi mumkin, masalan, relyatsion (SQL), aloqasiz (NoSQL) yoki grafik. MySQL va PostgreSQL kabi relyatsion ma'lumotlar bazalari ma'lumotlarni jadvallarda saqlash uchun ishlatiladi, MongoDB va Cassandra kabi relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalari esa hujjatlar yoki to'plamlarda ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Ma'lumotlar bazalari ma'lumotlarni keshlash va dasturni tezlashtirish uchun ham ishlatilishi mumkin. Redis va Memcached kabi keshlash tizimlari ko'pincha ma'lumotlarni keshlash uchun ishlatiladi.

API:

API (Application Programming Interface) - bu dastur komponentlarining bir-biri bilan o'zaro ta'sirini belgilaydigan dasturlash ko'rsatmalari to'plami. API so'rovlar va javoblarni standartlashtirishni ta'minlaydi, bu esa dasturni yanada moslashuvchan va kengaytiriladigan qiladi. REST (vakillik holatini o'tkazish), SOAP (oddiy ob'ektga kirish protokoli), GraphQL va boshqalarni o'z ichiga olgan bir nechta API turlari mavjud. REST eng ko'p
APIning keng tarqalgan turi va mijoz va server o'rtasida ma'lumotlarni uzatish uchun HTTP so'rovlaridan foydalanadi.

Autentifikatsiya va avtorizatsiya:

Autentifikatsiya va avtorizatsiya - bu dastur xavfsizligini ta'minlaydigan va foydalanuvchi ma'lumotlarini himoya qiladigan jarayonlar. Autentifikatsiya foydalanuvchini autentifikatsiya qilish jarayoni, avtorizatsiya esa foydalanuvchining dastur resurslariga kirish huquqlarini aniqlash jarayonidir. Turli xil autentifikatsiya va avtorizatsiya usullari mavjud, jumladan, asosiy autentifikatsiya, OAuth va JSON Web Tokens (JWT). Asosiy autentifikatsiya - autentifikatsiya qilish uchun foydalanuvchi nomi va paroldan foydalanadigan oddiy usul. OAuth - foydalanuvchilarga uchinchi tomon saytlaridagi ma'lumotlariga o'z hisob ma'lumotlarini oshkor qilmasdan kirishga ruxsat beruvchi protokol. JWT autentifikatsiya usuli bo'lib, foydalanuvchini autentifikatsiya qilish uchun tokenlardan foydalanadi.

Qayta ishlashda xatolik:

Xatolarni qayta ishlash - bu dastur ishlayotgan vaqtda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xatolarni qayta ishlash jarayoni. Ma'lumotlar bazasiga kirishda, so'rovlarni qayta ishlashda yoki tashqi xizmatlar bilan ishlashda xatolar paydo bo'lishi mumkin.
Xatolarni yaxshi hal qilish ilovaning xavfsizligi va ishonchliligi uchun muhimdir. Ilovalar turli xil xatolarni boshqarish usullaridan foydalanishi mumkin, jumladan, jurnalga yozish, xato xabarnomalarini yuborish va tegishli HTTP xato kodini qaytarish.

Monitoring va xatoliklarni aniqlash:

Monitoring va xatoliklarni aniqlash - bu ishlab chiquvchilarga ilovaning ishlashini kuzatish va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolarni bartaraf etish imkonini beruvchi jarayonlar. Monitoring ilova ishlashi monitoringi, resurslardan foydalanish monitoringi va xatolar monitoringini o'z ichiga olishi mumkin. Nosozliklarni tuzatish - bu ilovadagi muammolarni tekshirish va ularga yechim topish jarayoni. Bu qo'lda yoki avtomatik bo'lishi mumkin. Nosozliklarni tuzatish uchun turli xil vositalar, jumladan, tuzatuvchilar va ish faoliyatini tahlil qilish vositalaridan foydalanish mumkin.

Shifrlash va xavfsizlik:

shifrlash va xavfsizlik ilovadagi ma'lumotlarni xavfsiz saqlaydigan jarayonlardir. Ma'lumotlarni himoya qilish uchun turli usullar, jumladan, ma'lumotlarni shifrlash, parolni xeshlash va SSL sertifikatlaridan foydalanish mumkin.